Een van grootste problemen in Griekenland is de belabberde belastingmoraal. Hoe zorg je dat mensen netjes hun belasting betalen? Volgens Amerikaanse economen helpt het om gegevens van wanbetalers openbaar te maken, ‘naming en shaming’ noemen ze dat.

Er zijn talloze manier om de belastinginning efficiënter te maken. Je kunt boetes opleggen, bestanden aan elkaar koppelen en gegevens lospeuteren bij medewerkers van Zwitserse of Luxemburgse banken. Maar ze kosten allemaal tijd. Tijd die de Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis niet heeft, nu de bodem van de Griekse schatkist in zicht is.

Gelukkig is er een snellere en goedkopere manier om ervoor te zorgen dat er meer belasting binnenkomt. Twee Amerikaanse economen, Ugo Troiane van de Universiteit van Michigan en Ricarde Perez-Truglia van Microsoft Research, tonen in nieuw onderzoek aan dat het publiek maken van gegevens van mensen met een belastingschuld leidt tot meer inkomsten. Dat lichten ze toe op de site Voxeu. 

Het publiekelijk te kijk zetten van wetsovertreders, is natuurlijk al zo oud als de weg naar Rome. De schandpaal was in de Middeleeuwen een geliefd instrument van wetshandhavers. Ook bij belastingdiensten is deze methode niet onbekend. In 23 van de 50 Amerikaanse staten gebeurt het al. Maar er was amper onderzoek gedaan naar de effectiviteit van ‘naming and shaming’.

Brief aan mensen met belastingschuld

Om te testen of het openlijk benoemen van fiscale wanbetalers werkt, stuurden de twee onderzoekers ruim 34.000 inwoners van de staten Kansas, Kentucky en Wisconsin met een belastingschuld een brief. De gemiddelde belastingschuld was ongeveer 5.550 dollar (5.200 euro).

In de brief werden wanbetalers niet aangesproken op hun eigen schuld. Er stond in dat ze 'toevallig' waren uitgekozen om een brief te ontvangen waarin melding werd gemaakt van het feit dat gegevens van wanbetalers online werden gepubliceerd.

Verder kreeg niet iedereen dezelfde brief. De ene wanbetaler kreeg een brief waarin stond dat hij of zij de enige in de buurt was die de brief had ontvangen, terwijl anderen een brief kregen waarin stond dat er meerdere buren eenzelfde bericht hadden gehad. De laatste groep kreeg door de brief dus het idee dat de buren konden zien dat ze hun belasting niet hadden betaald.

Uiteindelijk bleek de groep die 'onder druk werd gezet' eerder geneigd schuld af te betalen. Vijf weken na het versturen van de brief was de kans dat mensen van de lijst van wanbetalers waren verdwenen gestegen van 10 naar 12 procent. Misschien niet heel spectaculair, maar volgens de onderzoekers zal het effect waarschijnlijk groter zijn als de zichtbaarheid van de wanbetalers nog groter wordt gemaakt. "Bijvoorbeeld voor iedereen die de naam van de wanbetaler googelt", aldus de onderzoekers.

De onderzoekers zagen overigens wel dat hoe hoger de belastingschuld, hoe kleiner het effect was. Wellicht omdat het dan om een bedrag ging dat wanbetalers niet zomaar konden ophoesten.

Lees ook

Belastingverhoging: 337 procent voor arme Grieken, 9 procent voor rijke

Griekenland loopt miljarden aan belasting mis, omdat rijk Grieken fortuin elders stallen

Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl